برخلاف تصور نویسنده‌های تازه‌کار، فقط یک نوع قرارداد چاپ کتاب وجود ندارد و شما برای همکاری با ناشر، چندین گزینه را در اختیار دارید. در این بخش می‌خواهیم شما را با پنج مورد از این قراردادها آشنا کنیم.

قرارداد حق تألیف (Royalty Agreement)

این مورد، رایج‌ترین نوع قرارداد بین نویسندگان و ناشران است. براساس شرایط قرارداد حق‌ تألیف، نویسنده برای مدت معینی، حق انحصاری نشر و توزیع کتاب را به ناشر واگذار می‌کند. در مقابل، ناشر متعهد می‌شود که کتاب را با هزینه خود چاپ، توزیع و بازاریابی کند و درصدی از فروش کتاب را به‌عنوان حق‌التألیف به نویسنده بپردازد.

مزیت‌های قرارداد حق ‌تألیف برای نویسنده

این‌گونه قراردادها برای نویسنده با مزیت‌های زیر همراه هستند:

• نویسنده نیازی به پرداخت هیچ هزینه‌ای برای چاپ و انتشار کتاب خود ندارد؛
• مؤلف از تجربه و شبکه توزیع ناشر برای رساندن کتاب به دست مخاطبان بهره‌مند می‌شود؛
• نویسنده در ازای فروش کتاب، درآمد کسب می‌کند.

معایب قرارداد حق‌ تألیف برای نویسنده

از معایب قراردادهای حق تألیف می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• معمولاً درصد حق‌التألیف بین ۵ تا ۱۵ درصد برای کتاب‌های چاپی و کمی بیشتر برای نسخه‌های الکترونیکی است که شاید برای برخی نویسندگان کم به نظر برسد؛
• نویسنده کنترل کاملی بر فرایند طراحی و بازاریابی کتاب ندارد؛
• موفقیت کتاب تا حد زیادی به تلاش‌های ناشر در زمینه توزیع و بازاریابی بستگی پیدا می‌کند.

قرارداد مشارکت در چاپ (Co-publishing Agreement)

در این نوع قرارداد، نویسنده و ناشر در تأمین هزینه‌های چاپ و انتشار کتاب با یکدیگر مشارکت می‌کنند. میزان مشارکت هر طرف براساس توافق تعیین می‌شود. سود حاصل از فروش کتاب را هم براساس همان نسبت مشارکت بین طرفین تقسیم می‌کنند.

مزیت‌های قرارداد مشارکت در چاپ برای نویسنده

دو مورد از مزیت‌های قراردادهای مشارکت در چاپ به‌شرح زیر هستند:

• در صورت موفقیت کتاب، نویسنده سهم بیشتری از سود را نسبت به قرارداد حق‌التألیف دریافت می‌کند؛
• نویسنده کنترل بیشتری بر فرایند چاپ و بازاریابی کتاب دارد.

معایب قرارداد مشارکت در چاپ برای نویسنده

مهم‌ترین معایب این نوع قراردادها را در بخش زیر می‌بینید:

• در صورت شکست فروش کتاب، نویسنده بخشی از سرمایه خود را از دست می‌دهد؛
• نویسنده باید بخشی از هزینه‌های چاپ و انتشار را تأمین کند که شاید برای همه امکان‌پذیر نباشد؛
• این امکان وجود دارد که نویسنده در برخی از مراحل چاپ و بازاریابی کتاب مسئولیت بیشتری برعهده بگیرد.

قرارداد فروش امتیاز اثر (Rights Sale Agreement)

نویسنده در این نوع قرارداد چاپ کتاب، تمام یا بخشی از حقوق مربوط به اثر خود (مانند حق چاپ به زبان‌های دیگر، حق اقتباس سینمایی یا تئاتری، حق انتشار نسخه الکترونیکی و غیره) را به ناشر یا یک نهاد دیگر (مانند یک آژانس ادبی یا یک تهیه‌کننده فیلم) واگذار می‌کند. در ازای این واگذاری، نویسنده مبلغی را به‌صورت یکجا یا در قالب حق‌التألیف از فروش محصولات مشتق‌شده می‌گیرد.

مزیت‌های قرارداد فروش امتیاز اثر برای نویسنده

نویسنده با امضا‌کردن قرارداد فروش امتیاز اثر مزیت‌های زیر را تجربه می‌کند:

• نویسنده می‌تواند از پتانسیل‌های دیگر اثر خود کسب درآمد کند؛
• مؤلف می‌تواند تمرکز خود را روی نوشتن آثار جدید بگذارد و مسئولیت‌های مربوط به بهره‌برداری از حقوق جانبی را به دیگران بدهد.

معایب قرارداد فروش امتیاز اثر برای نویسنده

از معایب این نوع قراردادهای نویسندگی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• نویسنده دیگر کنترلی بر نحوه استفاده از حقوق واگذارشده ندارد؛
• ممکن است طرف مقابل به‌شکل مطلوب از حقوق واگذارشده بهره‌برداری نکند.

قرارداد ناشر-مؤلف (Author-as-Publisher Agreement)

در این مدل، نویسنده نقش ناشر را هم برعهده می‌گیرد. او باید تمام مراحل مربوط به چاپ، توزیع و بازاریابی کتاب خود را انجام ‌دهد یا از خدمات شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات خودانتشاری (Self-publishing) استفاده کند. در این حالت، قراردادی به‌‌معنای سنتی با یک ناشر وجود ندارد، بلکه نویسنده به‌طور مستقیم با چاپخانه‌ها، توزیع‌کنندگان و پلتفرم‌های فروش آنلاین همکاری می‌کند.

مزیت‌های قرارداد ناشر-مؤلف برای نویسنده

سه مورد از مزیت‌های قرارداد ناشر-مؤلف به‌صورت زیر هستند:

• نویسنده کنترل کاملی بر محتوا، طراحی، قیمت‌گذاری و بازاریابی کتاب خود دارد؛
• مؤلف/نویسنده، سهم بسیار بیشتری از سود فروش کتاب را دریافت می‌کند؛
• فرایند انتشار می‌تواند سریع‌تر از همکاری با ناشر سنتی باشد.

معایب قرارداد ناشر-مؤلف برای نویسنده

برخی از معایب این نوع قراردادها برای نویسندگان را در ادامه می‌خوانید:

• نویسنده باید تمام مسئولیت‌های مربوط به نشر کتاب را برعهده بگیرد که نیازمند زمان، تلاش و دانش است؛
• مؤلف یا نویسنده باید تمام هزینه‌های مربوط به تولید و بازاریابی کتاب را تأمین کند؛
• توزیع و بازاریابی مؤثر کتاب بدون شبکه و تجربه یک ناشر سنتی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.

 قرارداد سرمایه‌گذاری مؤلف (Author-Funded Publishing Agreement / Vanity Press)

نویسنده در این نوع قرارداد چاپ کتاب، تمام یا بخش اعظم هزینه‌های مربوط به چاپ و انتشار کتاب خود را به ناشر می‌پردازد. در واقع، نویسنده به ناشر پول می‌دهد تا کتابش را منتشر کند. این مدل معمولاً متفاوت از شیوه کار ناشران سنتی است و بیشتر توسط ناشرانی عرضه می‌شود که تمرکز اصلی آن‌ها بر کسب درآمد از نویسندگان است نه فروش کتاب به مخاطبان.

مزیت‌های قرارداد سرمایه‌گذاری مؤلف برای نویسنده

از مزیت‌های قرارداد سرمایه‌گذاری مؤلف می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• ازآنجاکه ناشر در این مدل بیشتر از طریق سرمایه نویسنده کسب درآمد می‌کند، شاید فرایند پذیرش و انتشار کتاب نسبت به ناشران سنتی که براساس پتانسیل فروش تصمیم می‌گیرند، آسان‌تر و سریع‌تر باشد؛
• اگر کتاب نویسنده‌، مخاطبان بسیار خاص و محدودی داشته باشد که معمولاً ناشران سنتی علاقه‌ای به آن ندارند، قرارداد سرمایه‌گذاری مؤلف می‌تواند راهی برای به چاپ رساندن آن اثر باشد؛ هرچند با هزینه شخصی نویسنده.

معایب قرارداد سرمایه‌گذاری مؤلف برای نویسنده

بیشترین معایب قراردادهای سرمایه‌گذاری مؤلف به‌شرح زیر هستند:

• نویسنده باید مبلغ قابل‌توجهی را برای انتشار کتاب خود بپردازد؛
• ممکن است ناشر تلاش کافی برای توزیع و بازاریابی کتاب انجام ندهد؛ چون سود اصلی او از نویسنده تأمین شده است؛
• همکاری با این نوع ناشران می‌تواند به اعتبار نویسنده در صنعت نشر آسیب برساند؛
• امکان وجود ناشران غیرحرفه‌ای یا حتی کلاهبردار در این حوزه وجود دارد؛

احتمال کسب درآمد از فروش کتاب بسیار پایین است.