مراحل چاپ کتاب صفر تا صد | چگونه کتاب چاپ کنیم؟

قسمت دوم: آماده‌سازی فایل کتاب

اولین مرحله شکل‌گیری محتوا و نوشته‌ها به‌‌عنوان یک کتاب بعد از نوشتن قرارداد بین مؤلف و ناشر

در این قسمت متون خام و اولیه با طی کردن 9 بخش مشخص، تبدیل به کتاب و آماده ورود به بخش بعد می‌شوند.

1. بخش اول: تشکیل فایل اولیه با فرمت کتاب

در این مرحله، محتوا بعد از مارجین بندی شدن برای تطبیق فایل اولیه با فرمت کتاب در قطع مناسب با موضوع تبدیل شده و بازخوانی اولیه آن انجام می‌شود.

در این گام نوشته‌های خام تبدیل به فایلی اولیه می‌شوند که در نهایت و پس از سپری کردن مدت زمانی معین و گذراندن گام‌‌های بعد، به کتاب تبدیل می‌شود!

2. بخش دوم: اختصاص شابک

برای چاپ و نشر الکترونیک کتاب نیاز است برخی مجوزها را دریافت کنیم تا حق معنوی کتاب به نام صاحب اثر و همین طور محتوای کتاب توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بررسی و تأیید شود.

شابک،ISBN یا شماره استاندارد بین‌المللی کتاب است و حاوی اطلاعاتی از قبیل محل انتشار کتاب، ناشر و نوبت چاپ کتاب می‌باشد. در واقع شابک را می‌توانیم با کدملی خودمان مقایسه کنیم که برای کتاب صادر می‌شود.

از آنجا که اطلاعات مربوط به کتاب در شابک به‌طور خلاصه آورده شده، بنابراین طبیعی است که هر کتاب شماره شابک مخصوص به خود را داشته باشد.

نکته: نویسنده نمی‌تواند مستقیماً اقدام به جذب مجوز کند و این امر فقط به واسطه ناشر امکان‌پذیر است.

3. بخش سوم: ویراستاری کتاب

بعد از اختصاص شابک، فایل خام اثر شما برای بازخوانی به ویراستار واگذار می‌شود تا ویراستاری عمومی کتاب و موارد قابل اصلاح شامل: نویسه‌ها، دستور خط و نشانه‌گذاری را طبق رسم الخط و زبان معیار اصلاح کند. ویراستاری کتاب از با اهمیت‌ترین بخش‌های مراحل چاپ کتاب می‌باشد.

ترس از نادرست بودن مطالب و داشتن مشکلات ویرایشی برای همه‌ی مؤلفان و نویسندگان وجود دارد. این ترس در بیشتر مواقع مانع اقدام برای به چاپ رسیدن کتاب می‌شود. همین موضوعات باعث می‌شود خلاقیت و استعدادها دیده نشود؛ اما نباید نگران این موارد بود زیرا با یک بازبینی دقیق و ساده می‌‌توان خطاها را به حداقل رساند.

به‌طور معمول زمان ویراستاری کتاب به ازای هر 100 صفحه 6 روز کاری در نظر گرفته می‌شود.

ویراستاری چیست و ویراستار چه کاری انجام می‌دهد؟

امروزه می‌توان یکی از هنرهای نویسندگی را ویراستاری دانست که نقش بسیار مهمی در چاپ کتاب دارد. از این جهت ویراستاری نوعی هنر به حساب می‌آید که ویراستار با مهارت خود در نگارش و تسلطی که بر متون و دستور زبان دارد می‌تواند هر نوشته‌ای را مرتب کرده و خطاهای آن را تصحیح و به آن نظم دهد.

به‌عبارت دیگر، ویرایش شامل بررسی دقیق یک سند کتبی است. ویراستار با ایجاد تغییرات، حذف و یا اضافه کردن برای مطابقت با یک استاندارد خاص و توافق شده به منظور آماده‌‌سازی برای یک موضوع خاص یک سند را اصلاح می‌کند.

زمانی که شما به عنوان ویراستار متنی را ویراستاری می‌کنید باید اشتباهات نگارشی، فنی، زبانی و دستوری را اصلاح کنید پس باید مهارت کافی را در ویرایش متون داشته باشید این مهارت از طریق مطالعه، نوشتن و تسلط بر دستور زبان به دست می‌آید.

ما انواع مختلفی ویراستاری داریم که به شرح زیر است:

• ویرایش فنی
• ویرایش زبانی

4. بخش چهارم: بازخوانی کتاب توسط نویسنده

در اکثر موارد بعد از ویراستاری تغییراتی در متن کتاب داریم، به همین دلیل بعد از ویراستاری انجام شده، کتاب ویراست شده برای نویسنده کتاب ارسال می‌شود تا بازخوانی کند و پیشنهادات را برای بهتر شدن متن و محتوای کتاب، با توجه به سلیقه شخصی ولی در چهارچوب استانداردها اعلام نماید.

معمولاً زمان موردنیاز جهت بازخوانی کتاب 3 روز کاری است.

5. بخش پنجم: تکمیل شناسنامه کتاب

بعد از تأیید اولیه فایل کتاب، شناسنامه کتاب توسط ناشر و نویسنده تکمیل می‌شود.

شناسنامه کتاب معمولاً شامل:

شابک، مجوز، نام ویراستار، نام مدیرمسئول انتشارات و مشخصات نشر، نام طراح جلد، نام صفحه‌آرا، قیمت فروش، نوبت چاپ، شمارگان، آدرس و شماره تماس مراکز پخش، راه‌های ارتباطی با نویسنده و ناشر می‌شود.

6. بخش ششم: تولید فهرست کتاب

در این مرحله با توجه به فصل‌بندی متون و انتخاب سر تیترها فهرست کتاب را تنظیم می‌کنیم.

7. بخش هفتم: تکمیل متن و محتوای کتاب

بعد از تکمیل شناسنامه، فهرست موضوعی و ویراست متن کتاب، صفحات زیر به کتاب اضافه میشوند:

• برگ اول: نام و یاد خدا
• برگ دوم: عنوان کتاب و نام مؤلف است.
• برگ سوم: شناسنامه کتاب و مشخصات نشر
• برگ چهارم: فهرست موضوعی کتاب
• برگ پنجمین تقدیم نامه
• برگ ششم: سخن نویسنده
• برگ هفتم: سخن ناشر
• برگ هشتم: پیشگفتار
• برگ هفتم: سخن ناشر

8. بخش هشتم: صفحه‌آرایی و آماده‌سازی کتاب

آخرین مرحله از مراحل چاپ کتاب برای آماده‌سازی کتاب و اقدام به درخواست مجوزهای کتاب، صفحه آرایی کتاب می‌باشد.

شاخصه دیگری که باعث می‌شود چاپ کتاب شما موفقیت‌‌‌‌آمیز باشد و به فروش خوبی برسد صفحه‌آرایی است. به مجموعه تکنیک‌های غالباً بصری که باعث جذب مخاطب و تداوم مطالعه می‌شود را اصول صفحه آرایی می‌گویند. برای مثال صفحه‌آرایی مانند تبلیغات است. بدین معنی که همواره تلاش می‌کند تا با جلوه‌های بصری به جذب مخاطب بپردازد.

در واقع ظاهر مکتوبات مانند مجلات و کتاب‌ها تأثیر بسیار زیادی بر روی فروش آن‌ها دارد؛ زیرا که جلوه‌های ظاهری باید به‌گونه‌ای باشد که مخاطب بدون هیچ گونه تبلیغات پیشین و بدون هیچ پیش قضاوتی به سمت کتاب شما بیاید. این روش فقط از طریق صفحه‌آرایی خوب و مناسب به دست می‌آید.

اگر بخواهیم هدف اصلی از صفحه‌آرایی را جذب مخاطب بدانیم، باید دقت داشته باشیم که به‌قدری صفحه‌آرایی و طراحی گرافیک قدرتمند و جذاب باشد که مخاطب با یک نگاه جذب کتاب شما شود.

برای صفحه‌آرایی حرفه‌ای کتاب از نرم افزار Adobe InDesign استفاده می‌شود، اما این کار را نیز می‌توان با نرم افزار ورد انجام داد.

وظایف صفحه آرا در چاپ کتاب

صفحه آرا و طراح همیشه درصدد این هستند که به این هدف به ظاهر کوچک ولی مهم دست پیدا کنند. در واقع تنها چیزی که خواننده را در زمان اولیه در دست گرفتن کتاب جذب می‌کند و باعث موفقیت چاپ کتاب شما می‌شود همین فاکتورهای ذکر شده است. اگر بخواهیم دقیق‌تر حرف بزنیم باید گفت که صفحه‌آرایی کتاب کمی متفاوت‌تر از صفحه آرایی روزنامه و مجله است.

اغلب هدف مخاطب صرفاً مطالعه کتاب و طراحی‌های جذاب در کتاب باعث حواس‌پرتی مخاطب می‌شود. به همین دلیل بهتر است کتاب در شکل ساده‌ای طراحی شود. همچنین صفحه آرایی کتاب بیشتر به معنای حروف‌چینی می‌باشد.

قسمت سوم از مراحل چاپ کتاب: اخذ مجوزها

گرفتن مجوزها و روال اداری معمولاً در حین آماده‌سازی کتاب و در مراحل مختلف انجام می‌شود که ما به‌طور کامل به آن‌ها خواهیم پرداخت.

1. بخش اول: ثبت کتاب به نام مؤلف در سازمان اسناد و کتابخانه ملی کشور

ثبت کتاب در سازمان اسناد و کتابخانه ملی کشور و درخواست فیپا (فهرست نویسی پیش از انتشار)

2. بخش دوم: ثبت اثر در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

بعد از صدور مجوز فیپا، مجوز اخذشده توسط ما در شناسنامه نهایی کتاب قرار می‌گیرد و فایل نهایی کتاب توسط ناشر در سامانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جهت بررسی و ممیزی و صدور مجوز پیش از انتشار ثبت خواهد شد.

3. بخش سوم: صدور مجوز پیش از انتشار کتاب و تحویل آن به ناشر

بعد از گذشتن مراحل بررسی مجوز توسط سازمان‌ها و در صورتی که برای متن کتاب ابلاغیه‌ای یا اصلاحیه‌ای صادر نشود، مجوز پیش از انتشار در دسترس ناشر و نویسنده قرار می‌گیرد.

قسمت چهارم: طراحی جلد

جذابیت کتابتان، میزان فروش کتابتان و هر آنچه که فکر کنید به طراحی جلد کتاب شما وابسته است! طراحی جلد کتاب اهمیت بسیار زیادی دارد پس سعی کنید در این مورد سخت‌گیر و سخت‌پسند باشید و همیشه با بهترین طراحی که می‌توانید همکاری کنید. این قسمت از مراحل چاپ کتاب را به‌شدت جدی بگیرید!

همان‌ طوری که در گذشته بیان شد، مخاطب کتاب شما عامل تأثیرگذاری در محتوا و همین طور در صفحه‌آرایی و طراحی شما است. در طراحی کتابتان باید به این دقت داشته باشید که مخاطب شما در چه رنج سنی قرار دارد؟ مخاطب شما چه کسانی هستند؟ چند درصد از مخاطبین شما مرد و چند درصد زن هستند؟ پاسخ دادن به این سؤالات باعث می‌شود که دید کلی و خوبی نسبت به انتقال پیام به مخاطب خود داشته باشید.

قبل از طراحی کتاب بهتر است که چندین کتاب مختلف در حوزه مربوط به موضوعتان را موردبررسی قرار بدهید. نکاتی که باید به آن دقت بکنی: اندازه فونت، طیف رنگی، مدل طراحی، حروف‌چینی و… است.

جلد کتاب معمولاً از چند سطر و تصویر تشکیل شده است. جلد کتاب شما باید از کیفیت خوبی برخوردار باشد. به این دلیل که جلد کتاب شما هویت شماست و نقش بسیار مهمی در فروش کتاب شما دارد. نوع فونت، سایز فونت، طیف رنگ و… همه جزو مسائل مهمی است که دست در دست هم خواهد داد تا هویت کتاب شما را شکل دهند.

1. بخش اول: انتخاب طرح

انتشارات با توجه به موضوع کتاب و سلیقه نویسنده از بین طراحان انتشارات فردی را که بیشترین مهارت را در طراحی موضوعات مشابه داشته باشد را انتخاب می‌کند و طراحی جلد را به او می‌سپارد.

نکته: طراحی جلد رابطه مستقیمی با خلاقیت و تجربه کاری دارد، پس خلق یک طرح مناسب که بتواند بسته به موضوع، طرح جلد قابل توجهی را به نمایش بگذارد قطعاً کار راحتی نخواهد بود، مگر اینکه شما سابقه بالایی در طراحی جلد کتاب داشته باشید!

پس بهترین تصمیم کمک گرفتن از افرادی است که در طراحی جلد تخصص قابل توجهی دارند.

2. بخش دوم: تکمیل طرح جلد

مراحل طراحی جلد کتاب همیشه با نظر نویسنده انجام می‌شود و بعد از تکمیل طرح جلد کتاب و تائید ناشر و نویسنده، طرح جلد نهایی برای اخذ مجوز ارسال می‌شود.

3. بخش سوم: اخذ مجوز چاپ طرح جلد

در این مرحله از مراحل چاپ کتاب طرح جلد کتاب جهت دریافت مجوز در سامانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بارگذاری می‌شود.

توجه کنید که بعد از گرفتن مجوز و چاپ کتاب هم باید چند نسخه را برای وزارت فرهنگ و ارشاد جهت اعلام وصول ارسال کنید. در مورد روند اجرایی چاپ کتاب هم بعد از اخذ مجوزها، متن و جلد کتاب به مرحله‌ی آماده‌سازی می‌رسد. سپس باید فیلم، زینک متن و جلد، چاپ متن و جلد، سلفون‌کشی برای جلد و صحافی هم انجام شود.

این یک روند طبیعی و زمان‌بر می‌باشد؛ یعنی باید زمان مشخص طی شود تا مجوز صادر شود. زمان هم به نوع موضوع وابسته است. وزارت فرهنگ و ارشاد باید نسخه‌ی پی دی اف شده را به‌طور کامل بررسی کند و بعد تأیید نهایی را ارسال کند.

چاپ کتاب و نشر الکترونیک

بعد از طی کردن تمامی مراحل چاپ کتاب، کتاب آماده است برای چاپ و نشر الکترونیک، شما تنها نیاز به دستور چاپ از طرف انتشارات دارید تا هر تعداد از کتاب که بخواهید به چاپ برسد و همین طور کتاب آماده‌است تا در کتاب‌فروشی‌های الکترونیکی از جمله کتابراه و طاقچه توسط انتشارات ثبت بارگذاری و به فروش برسد.

نکته: در مورد تیراژهای بالاتر از ۱۰۰۰ جلد معمولا از افست استفاده می‌شود. در تیراژهای کمتر از ۱۰۰۰ جلد، نوع چاپ دیجیتال است. بعد از آماده شدن کتاب چاپ شده، صحافی آن هم انجام می‌شود.

چه تیراژی برای چاپ کتاب مناسب است؟

یکی از مسائلی که ممکن است برای کسی که قصد چاپ کتاب دارد مهم باشد، تیراژ کتاب است. شمارگان واژه‌ای پارسی است که در برابر واژه «تیراژ» که واژه‌ای فرانسوی است استفاده می‌شود. این واژه جمع «شماره» است و منظور از آن تعداد نسخه‌هایی از یک مجله، کتاب، لوح فشرده (سی‌دی)، نوار کاست، روزنامه یا فیلم است که در یک‌بار تکثیر و منتشر می‌شود.

تیراژ کتاب از اهمیت بالایی برخوردار است. ممکن است مخاطبین کتاب شما ده هزار نفر باشند ولی تیراژ کتاب شما بیست هزارتا باشد. در این صورت نیمی از این کتاب‌ها روی دست شما باد کرده و به فروش نمی‌رسد. دقت داشته باشید که تیراژ کتاب خود را با هدف انتخاب کنید.

بدین معنی که متناسب با تعداد مخاطب خود تعداد تیراژ کتاب خود را حساب کنید. گاهی اوقات ممکن است فقط برای سنجش مزاج مخاطب خود فقط تعداد بسیار اندکی کتاب چاپ کنید.

تجدید چاپ کتاب

چاپ مجدد کتاب تنها در شرایطی خاص نیاز به اجرا شدن دارد که مهم‌ترین آن محبوبیت بالای کتاب چاپ شده و نیاز مخاطبین به نسخه‌های بیشتر می‌باشد و همین طور سلیقه شخصی مؤلف و ناشر کتاب، اگر شما بخواهید کتابتان را مجدداً چاپ کنید تنها می‌توانید از طریق ناشری که با آن قرارداد داشتید اقدام کنید اما اگر بخواهید نسخه دوم کتابتان را بنویسید و دوباره چاپ کنید می‌توانید انتشارات دیگری را انتخاب کنید.

در ادامه برخی مزایای تجدید کتاب را می‌توانید ببینید.

مزایای تجدید چاپ کتاب

• کاهش هزینه تولید
• دوره جا افتادن کتاب در بازار
• بالا بردن اعتبار کتاب
• روان‌سازی فروش
• شهرت نویسنده با تجدید چاپ کتاب

چه انتشاراتی انتخاب کنیم؟

کتاب شما دارای مضمونی است که ممکن است هر ناشری چاپ کتاب و انتشار آن را برعهده نگیرد. باید دقت داشته باشید که سمت انتشاراتی بروید که چاپ کتاب‌هایی را برعهده می‌گیرند که مضمونی نزدیک به هدف و مضمون کتاب شما داشته باشند.

لیست بهترین انتشارات ایران را در مقاله بهترین انتشارات ایران ببینید.

برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص مراحل چاپ کتاب، ثبت سفارش چاپ کتاب با تیراژ کم و یا دریافت مشاوره رایگان در خصوص چاپ کتاب، همین حالا با کارشناسان انتشارات متخصصان تماس بگیرید.